بیت زیر رو از خودم انتخاب کردم که می تونین مطلب رو بفهمین:
چرا آبرو ملعبه میشه کف دست مردم چرا بعضیا محروم میشن از عطر خوش گندم
در این بیت که از آهنگ "درد دل" خودم انتخاب کردم قافیه این واژه ها هستن: مردم و گندم
مثلا نسل این قافیه ها صدای " اٌم" هست! که در پایان هر واژه به گوش میرسه!
اما چند مورد قافیه ساده.
مثلا از نسل "ان" : خفن-وطن-کفن-بدن و ...
به نمونه های ذکر شده و مشابه اینها قافیه های ساده می گن.اما برای قدرت شعر و ایجاد لذت در مخاطب باید فکرمون رو باز کنیم.
به همین دلیل گروههای رپ خون قافیه جدیدی رو بنا کردن به نام:
2- قافیه های پیشرفته: سخت ترین و در عین حال جذاب ترین بخش در قافیه هاست.
هر چی زحمت بکشی پاش ارزش داره.
اما تنها راه اینکه بخواین قافیه پیشرفته بگین خلاقیت و استعداد خود شماست!
ولی من واسه کمک به استارت زدنتون می خوام چند تا راه بهتون نشون بدم که بتونین قافیه های پیشرفته بسازین..به موارد زیر در شعرتون دقت کنید:
1- درنگ و تکیه واژه ها
2- حروف هم صدا و هم لحن
3- سبک خوندن
- تعویض جای عناصر جمله
5- استفاده از ضمایر
6- قافیه های چندگانه
ین 6مورد رو علی الحساب گفتم که یه استارتی زده باشم براتون.اما چون اینجا مخاطب من گسترده هست می خوام تک تک موارد فوق رو براتون توضیح بدم که دوستان تازه کار یا ضعیف کاملا متوجه بشن:
1-درنگ و تکیه واژه ها: تمام واژه های ادبیات فارسی روی یکی از سیلاب هاشون (هجا یا بخش) تکیه یا درنگ دارند یا به صورتی مشدد خونده میشن.مثلا کلمه "دقت" روی "ق" مشدد خونده میشه.تشدید معمولا قافیه های زیبایی می سازه.ازش می تونین خیلی استفاده کنین!در بیت زیر باز از خودم در آهنگ "پروردگار" از این سبک قافیه ساختم!(ببخشید اگه خیلی از خودم مثال می زنم.آخه نمونه ای در اشعار رپرها پیدا نکردم!)
گفتم بودن تو این دنیا واسم خفت داره گفتی زود قضاوت نکن همش حکمت داره
اینجا "خفت" و "حکمت" قافیه می سازن.البته در این بیت قافیه تقریبا ساده ست ولی از چند راه فوق الذکر استفاده کردم.که به نوبت توضیح میدم.
در این بیت کلمه "خفت" در واقع " خف فت" خونده میشه و هم وزن جلوه می کنه با کلمه "حکمت"..
2- حروف هم صدا و هم لحن: ای قربون این زبون باحالمون برم که انقدر گسترده ست!در ادبیات مقدس فارسی حروفی هستند که هم صدا جلوه می کنن.البته به سبک خوندنتون هم بستگی داره.برای مثال حروفی مثل "س" و "ز" خیلی از نظر صدایی به هم شبیه میشن.
بذارین برای مثال یه بیت با این روش بگم:
هر کی خواست شاخ شه باید خز باشه با کسی در افتادی که قمه تو دستاشه
افیه این بیت: "خزباشه" و "دستاشه" که اینجا 4 قافیه داریم (قافیه چندگانه) "خز" با "دس" و "باشه" با "تاشه" !!
3- سبک خوندن: این مسئله بسیار حائز اهمیت هست! تهی در شعراش از این راه خیلی استفاده می کنه!شما می تونین با تغییر دادن سبک خوندن یک کلمه اون رو با کلمه بعدی قافیه کنین:
تهی در آهنگ "تشکر سرخ پوستی" بیت زیر رو در انتهای قسمت دوم می خونه:
فکر کن نداشته باشی تو با من کدورتی چون تهی معرف تره از پلنگ صورتی
(من اصلا کاری به دری وری بودن این بیت ندارم.فقط فنی بحث می کنم!)
اینجا قافیه چیه؟
"کدورتی" و "صورتی" ولی این دو واژه هم وزن نیستن!!درواقع "کدورتی" از نظر زمان تلفظ کلمه نسبت به "صورتی" بیشتر طول می کشه.
ولی این هنر خواننده ست که میاد کلمه قبل از "صورتی" یعنی "پلنگ" رو طوری به واژه بعد می چسبونه که جای خالی حس نشه!
در واقع شما قافیه رو به این صورت می شنوین: "کدورتی" و " گ صورتی"
به آقای حسین موسویان هم توصیه می کنم انقدر کارتون نگاه نکنن!!
4- تعویض جای عناصر جمله: آقا چه کاری از این بهتر و راحت تر؟!
اصلا تفاوت شعر و نثر اینه که شما می تونی در شعر جای ارکان جمله رو به صورا کاملا آزاد عوض کنی!
هر چند در بعضی آثار منثور فارسی هم ارکان جمله رو عوض می کنن ولی در شعر دست ما بیشتر باز هست!
خوب شعرای جوان و عزیز! یه مثال:
اینبار از زد بازی و مهراد هیدن:
مهراد هیدن که وارد میشه داره جاذبه تا بخوای تکون بخوری فکت از جاش خارجه
البته اینجا مهراد از سبک خوندن هم استفاده کرده!
اما اگه بیت رو به صورت محاوره دربیاریم به این شکل میشه: مهراد هیدن که وارد میشه جاذبه داره تا بخوای تکون بخوری فکت از جاش خارجه
می بینید که مصراع اول با اون چیزی که در آهنگ "آهنگامون خداست" از زدبازی میشنویم در محاوره تفاوت داشت!
در این مصراع مهراد جای "داره" رو با "جاذبه" عوض کرده و قافیه ساخته.که خیلی کار شاخی نیست.همه می تونن.امتحان کنین!
5- استفاده از ضمایر: بدون حرف اضافه با یه مثال میگم:
از تهی باز هم: آهنگ "رقص اندام1" با رضا پیشرو
من مدادم به چشم تراشی تو لخت وایسا جلوم تا که بکشم نقاشی تو
قافیه های اصلی این بیت "تراشی" و "نقاشی" هستن!ولی این دو کلمه نمی تونن به تنهایی با هم قافیه بسازن!
چرا؟
خب چونکه کلمه "نقاشی" روی "ق" مشدد گفته میشه که همچین چیزی در "تراشی" وجود نداره!
واسه همین شاعر میاد از ضمیر "تو" استفاده می کنه تا کمی از اثر تشدید روی "ق" در "نقاشی" کم کنه و قافیه بسازه!
می بینین..رپ کردن زیادم آسون نیست!
6- قافیه های چندگانه: بخش مورد علاقه من...یعنی در یک بیت بیش از 2 کلمه قافیه داشته باشیم.این کار بسیار باحالیه..حتما امتحان کنید.مثال؟ چشم:
بازم از تهی: ما چرا اینجاییم د واسه رقصیم سی دی رو در بیار از تو لباس شخصیم
اینجا تهی 4 تا قافیه به کار برده. "د واسه" و "لباسه" و "رقصیم" و "شخصیم"
به این میگیم قافیه چندگانه.اما کی می تونه بگه دیگه از چه ترفندی استفاده شده؟!!
بله..دقیقا درست حدس زدین( !! ) از حروف هم لحن هم استفاده کرده! حروف " ق" و "خ" تقریبا هم صدا هستن و می تونن قافیه بسازن!
دیگه؟
از سبک خوندن هم استفاده کرده! اگه آهنگ رو گوش بدین می بینین که "د واسه" و "لباسه" عین هم گفته شدن که این واقعا جذابه!ایول!البته ترفندهای بسیار زیادی در قافیه های پیشرفته به چشم می خوره.
امیدوارم از این مجموعه سه درسی نهایت استفاده رو در شعراتون بکنین.
فقط یادتون باشه.شاید اولش سخت باشه ولی باور کنین همه کسانی که شما بزرگ رپ فارس می شناسینشون این کارها رو غیرارادی انجام میدن که دلیلش فقط و فقط و فقط تمرین و تمرین و تمرین هست.
با این سه درس شعرای رپتون رو دربالا ترین سطح می گین.
اما اینکه من این چیزا رو از کجا بلدم؟
خب من هم از سال 1380 که با رپ بزرگ شدم و اینها فقط و فقط تجربیاتم بود که در اختیار شما قرار دادم و هدفم فقط و فقط پیشرفت رپ فارس بود و فرهنگ سازی!
ادرج این دروس هم در وبلاگ و وبسایت ها هیچ مشکلی نداره.اسم منم نیاوردین نیاوردین.چون هدفم چیز دیگه ای بود!اگه احتیاج به درس دیگه ای داشتین من رو حتما در جریان بذارین
سربلند و ایرانی باشین..یا علی