کنترپوان معکوس شدنی
موقعی ما دو صدا را معکوس شدنی می خوانیم که اگر صدای بالا بجای صدای پایین و صدای پایین بجای صدای بالا قرار داده شود نتیجه از نظر موسیقی و قواعد کنترپوان خوب و مقبول باشد.بهمین موضوع لغت کنترپوان دوبل نیز اطلاق شده است.ولی چون مفهوم آن قدری گنگ بوده و با موضوع فوگ دوبل قابل اشتباه است ما از به کاربردن این اصطلاح دراینجا خودداری میکنیم.هم چنین،لغت معکوس شدنی را به مفهوم نسبی موقعیت صداها بکار می بریم و نبایستی با موضوع حرکت مخالف که در جای دیگر از آن صحبت شد اشتباه شود.
معکوس شدن در فاصله اکتاو
متداول ترین و طبیعی ترین فرم کنترپوان معکوس شدنی موقعی است که یکی از دو صدا به فاصله یک اکتاو ویا بیشتر به بالا و پایین منتقل شود که در نتیجه صدای پایین در روی صدای بالا قرار گیرد.در نمونه۱aدو صدا را در موقعیت های اصلی شان می بینیم.در نمونه۱bصدای پایین یک اکتاو بالاتر قرار گرفته است و در ۱cصدای بالا یک اکتاو و پایین تر گذارده شده است.
توجه کنید که این دو مورد اخیر همان نسبت ها را بین دو صدا ایجاد می کند با این تفاوت که نمونه۱bیک اکتاو بالاتر است.در نمونه ۱dصدای پایین دو اکتاو بالاتر قرار گرفته و در ۱eصدای پایین یک اکتاو بالا برده شده وصدای بالا نیز یک اکتاو پایین آورده شده است.هر دو مورد اخیر معکوس شدن در فاصله پانزدهم (دو اکتاو)قلمداد می شود.در مورد چگونگی اندازه گیری فواصل در کنترپوان معکوس شدنی مطالب بیشتری در اینجا به توجه خواهد رسید.
نمونهd,c,b,1aوe:
این نوع کنترپوان معکوس که درانیحا مورد بحث می باشد بطور کم وبیش اتوماتیک قابل اعمال است اگر کنترپوان در اصل خوب بوده باشد مکعوس شدن دو صدا در فاصله های اکتاو همیشه نتیجه مطلوب خواهد داشت.فقط امکان پیدایش یک مشکل وجود دارد.اگر در یک موقعیت حساس در کنترپوان اصلی فاصله پنجم،معمولاً بین درجه اول و پنجم گام، وجود داشته است معکوس آن فاصله چهارم خواهد شد.و بطوری که می دانیم این فاصله در کنترپوان دو صدایی به سبک مورد بحث ما نامطبوع قلمداد می شود و بکارگرفتن آن در یک موقعیت حساس،مثلاًً سرضرب مجاز نیست.نتیجه گیری روشنی که می توان کرد این است که فاصله پنجم خواهد بود، بهتر است بکاربرده نشود. حتی در کنترپوان سه یا چهار صدایی که فاصله چهارم در ترکیب با فواصل دیگر مجاز است،فاصله پنجم که معکوس آن است ناجور خواهد بود.
چنین موردی اغلب آکورد معکوس دوم را بوجود خواهد آورد که البته استفاده از آن فقط در شرایط خاصی مجاز می باشد.
نمونه های ۲b,2aو۲cکنترپوان معکوس شدنی را درفاصله اکتاو نشان می دهد.
نمونهb,2aوc: